Sünnet, sözlükte yol demektir. Yolun
iyisine de kötüsüne de sünnet denir. Yalın halde söylendiği zaman “güzel yol”
anlamındadır. Kur’ân-ı Kerîm’de bu kelime, devamlı âdet, kâinâtın düzeninde
geçerli olan tabiî kanunlar, gidilen yol gibi anlamlarda kullanılır. Bir de
sünnetullah terimi vardır. Bu, Allah’ın koyduğu kurallar, toplumların
hayatlarında görülen ilerleme, gerileme ve hatta yok olmada geçerli olan ilâhî
kanunlar demektir.
Terim olarak sünnet, söz, fiil ve
takrirleri ile Hz. Peygamber’in İslâm’ı yaşayarak yorumlaması demektir. Bu
anlamda sünnet, hadisten daha kapsamlıdır. Nitekim “Size iki şey
bırakıyorum. Onlara sıkı sarıldığınız sürece yolunuzu şaşırmazsınız: Allah’ın
kitabı ve Resûlü’nün sünneti..”(Mâlik, Muvatta’, Kader 3) hadisinde
bu anlam açıkca görülmektedir. Hz. Peygamber’e nisbet edilen her şeyin yazılı
metni mânasında hadis, günümüzde sünnet yerine de kullanılmaktadır. Artık bugün
hadis deyince sünnet, sünnet deyince hadis anlaşılmaktadır. Sünnetin çoğulu
sünen olduğu gibi Hz. Peygamber’in söz, fiil ve takrirlerine ait hadisleri
içeren kitaplardan bir kısmının adı da Sünen’dir.
Başlangıçta hadisin, Hz. Peygamber’in
sözlerini, sünnetin ise, fiil ve uygulamalarını ifade etmek için kullanılması,
hadisi sünnetten ayrı düşünmek için yeterli değildir. Bu birlik, sünnete,
kendine ait olmayan bir unsuru yamamak, ona kendisinden olmayan bir şeyi katmak
mânasına asla gelmez. Bu yöndeki müsteşrik iddialarına kulak asmamak gerekir.
Zaten sünnet, hadis kitaplarında gördüğümüz hadis metinleri değil,
onların ifade ettiği mânalardır.
Sünnet, Kur’ân’ın açıklayıcısı olduğu için
Kur’ân-ı Kerîm’den hemen sonraki ikinci delildir. Kur’an, okunan vahiy;
sünnet, rivayet olunan vahiy (Şâfiî, Risâle, s.
91-92); hadis ise,
“rivayet edilen sünnet” (Kâsımî,
Kavâidü’t-tahdîs, s. 35-38; Cezâirî, Tevcîhü’n-nazar, s.
2) demektir.
Hadis kitaplarımız, rivayet olunan
vahiy demek olan sünnetin yazılı belgeleri ile doludur. Bu belgelerin
niteliklerine göre farklı ve özel terimlerle ifade edilmesi ve değişik hükümlere
bağlanması ilmî bir meseledir. Bu nitelikleri ve terimleri Hadis Usûlü
İlmi tayin ve tesbit etmektedir.
Yorumlar
Yorum Gönder